تقلید در حج (قرآن)تقلید، آویختن ریسمان، کفش کهنه یا کمربند بر گردن شتر، گاو و گوسفند به علامت قربانی است. ۱ - تعریف لغویتقلید مصدر باب تفعیل از ماده «قلد» و به معنای چیزی را ملازم کسی یا شخصی قرار دادن است. ۲ - تعریف اصطلاحیدر اصطلاح (فقهی) یعنی علامتی بر گردن قربانی آویختن تا معلوم شود برای قربانی در حج است. [۲]
زبدة البیان، مقدس اردبیلی، ص۳۸۰.
۳ - تقلید در جاهلیتتقلید ریشه در عصر جاهلیت دارد. مردمان جاهلی کفش یا قلاده‌ای بر گردن حیوانات آماده شده برای قربانی حج، می‌انداختند یا بر پوست و کوهان شتر جراحتی ایجاد می‌کردند تا راهزنان در آن طمع نکنند و حرمت و قداست آنها را رعایت کنند و مردم نیز بدانند که این حیوان برای قربانی حج است. [۳]
المفصل، ج۶، ص۳۸۸.
این احترام تا آنجا در میان مردم رایج بود که حتی در شدت گرسنگی، دست به سوی آنها دراز نمی‌کردند. [۴]
التفسیرالکبیر، فخر رازی، ج۱۲، ص۱۰۱.
حاجیان نه تنها نسبت به حیوانات بلکه گاهی در اندام خود نیز نشانهایی می‌گذاشتند؛ آنان در هنگام رفتن به حج پوست درختی مخصوص و هنگام بازگشت، گردنبندی از مو یا پوست درختان حرم بر گردن می‌افکندند و بدین وسیله خود را از گزند دشمنان حفظ می‌کردند، زیرا به احترام حج، کسی متعرض حال مسافران خانه خدا نمی‌شد. [۵]
جامع البیان، طبرسی، ج۶، ص۷۵-۷۶.
طبرسی از فراء نقل می‌کند که در دوران جاهلیت اهل حرم با پوست درختان حرم و دیگران با مو و پشم و غیر آن تقلید می‌کردند. [۶]
مجمع البیان، طبرسی، ج۳، ص۲۳۸.
۴ - حکم تقلید در اسلاماشعار و تقلید از وظایف قارن (انجام دهنده حج قران) است. حج قران یکی از اقسام سه گانه حج و وظیفه کسانی است که کمتر از ۴۸ میل با مکه فاصله دارند. در حج تمتع و افراد (همچنین در عمره مفرده و تمتع) احرام بستن فقط با تلبیه (گفتن لبیک اللهم لبیک...) تحقق می‌یابد، ؛ ولی در حج قران، حاجی باید پیش از احرام، قربانی را همراه خود داشته باشد و احرام بستن قارن همان گونه که با تلبیه تحقق می‌یابد با اشعار یا تقلید نیز حاصل می‌شود. [۱۰]
مسالک الافهام، شهید ثانی، ج۲، ص۱۹۲-۱۹۳.
به شیخ طوسی و ابن براج و ابن حمزه نیز نسبت داده شده که احرام با اشعار و تقلید تنها در صورتی مشروع است که انعقاد احرام به تلبیه ممکن نباشد. علامه نیز در قواعد می‌گوید: قارن هر کدام از اشعار و تقلید را که به همراه تلبیه انجام دهد دیگری بر او مستحب خواهد بود. [۱۳]
قواعد الاحکام، علامه حلی، سلسلة الینابیع، ج۸، ص۷۴۵.
در برابر این اقوال، بیشتر فقهای فریقین اشعار را همانند تقلید جایز می‌دانند، زیرا روایات بر جواز آن دلالت دارد. [۱۴]
التهذیب، ج۵، ص۵۲.
[۱۵]
صحیح البخاری، ج۲، ص۲۲۰-۲۲۱.
۵ - پانویس
۶ - منبعفرهنگ قرآن، مرکز فرهنگ و معارف قرآن، برگرفته از مقاله «تقلید در حج» |